Badania opublikowane w Journal of Happiness Studies pokazują, że już pięcioletnie dzieci, które potrafią być wdzięczne czują się szczęśliwsze. Uczenie wdzięczności w młodym wieku może pomóc dzieciom wyrosnąć na szczęśliwych dorosłych. Ten sam efekt zauważono w badaniach opisanych w Journal of School Psychology, przeprowadzonych wśród dzieci w wieku od 11 do 13 lat. Wdzięczne dzieci były bardziej zadowolone ze swoich szkół, rodzin, przyjaciół i w końcu z samych siebie. Badacze podkreślili także, że wdzięczne dzieci dużo chętniej pomagały innym. Podobne wyniki uzyskali naukowcy zajmujący się wdzięcznymi nastolatkami (Psychological Assessment). Okazuje się, że są one bardziej zaangażowane w naukę, co sprawia, że mają lepsze oceny, są mniej zazdrosne, przygnębione i materialistyczne, niż ich mniej wdzięczni koledzy.

Liczne badania prowadzone na dorosłych łączą umiejętność okazywania wdzięczności z lepszym samopoczuciem psychicznym i zdrowiem fizycznym. Pokazują, że wdzięczni ludzie lepiej śpią, a nawet dłużej żyją. Okazuje się, że wdzięczność daje nam więcej nadziei i szczęścia, niż przebaczenie, cierpliwość, a nawet samokontrola. Dodatkowo ludzie wdzięczni za rzeczy, które przydarzyły im się w przeszłości, czują się szczęśliwsi teraz i z większą nadzieją patrzą w przyszłość. Jest więc wiele powodów, by pomóc dzieciom doświadczać i wyrażać wdzięczność.

Trochę praktyki

„W kulturze dobrobytu wdzięczność stała się wartością, która musi być wyuczona i regularnie praktykowana. (…) Odczuwanie wdzięczności jest przeciwieństwem „uprzywilejowanej” postawy i oczekiwania, że cały świat jest podany na tacy.” – pisze Amy McCready w książce „Epidemia egoizmu”. Oto kilka strategii, które mogą pomóc dzieciom odczuwać większą wdzięczność:

·  Modeluj wdzięczność

Amy McCready zwraca uwagę na to, jak ważny jest przykład płynący ze strony rodziców. „Najważniejszą sprawą jest pokazanie młodemu człowiekowi, jak dziękować szczerze, z całego serca, w różnych formach i pod różnymi pretekstami, każdorazowo upewniając się, że dziecko (mimochodem) wszystko słyszy. Okazją może stać się przysługa wyświadczona ci przez przyjaciela; podanie kawy w restauracji z uśmiechem, czy sąsiedzka pochwała zmian, które zaszły ostatnio w twoim ogródku. Postaraj się, aby wyrażana przez ciebie wdzięczność nie miała jedynie formy werbalnej, ale stała się także okazją do drobnych uprzejmych gestów”. Z badań opublikowanych w Applied Developmental Science wynika, że wdzięczni rodzice wychowują wdzięczne dzieci. Dzieci uczą się wdzięczności słysząc i widząc, jak ich rodzice okazują wdzięczność ludziom w swoim otoczeniu. Mów „dziękuję” – nieważne czy sprzedawcy w sklepie czy swojemu dziecku za posprzątanie ze stołu po obiedzie. Zastanów się, jak często mówisz „dziękuję”. Rozmawiaj z dzieckiem o wdzięczności. Dziel się z nim tym, za co można odczuwać wdzięczność. Nawet jeśli masz ciężki dzień lub dzieje się coś złego, zwróć uwagę na to, że nadal jest wiele powodów do wdzięczności. Zamiast narzekać na deszcz, powiedz o tym jak wdzięczny jesteś za to, że podlewa on rośliny. Wyrażaj wdzięczność nie tylko słowami. Kiedy dziecko zobaczy, że piszesz kartki z podziękowaniami lub wysyłasz dowody wdzięczności, nauczysz je, aby robiło tak samo.

·  Naucz swoje dziecko mówić „dziękuję”

Zachęcaj dziecko do regularnego mówienia „dziękuję”. W różnych sytuacjach delikatnie przypominaj o tych słowach, możesz powiedzieć: „Twój brat pożyczył ci swoje nożyczki. Co powinieneś mu powiedzieć?” lub „Co powiesz dziadkowi za to, że naprawił ci rower?”. Choć może się wydawać, że wymuszone „dziękuję” nie wzbudza prawdziwej wdzięczności, potraktuj to jako pierwszy krok w procesie uczenia dziecka wdzięczności. Dzięki takim przypomnieniom dziecko zacznie rozpoznawać, kiedy powinno okazywać wdzięczność. Przypominanie o zwykłym „dziękuję” może być ważnym narzędziem nauki szczerej wdzięczności w przyszłości.

Aby uatrakcyjnić dziecku naukę wdzięczności, możesz je zachęcić do pisania kartek z podziękowaniami dla osób, które dały mu prezent lub okazują życzliwość. Dziecko może pokolorować obrazek dla dziadka, który kupił mu prezent urodzinowy. Nastolatek może napisać list z podziękowaniami dla trenera, który wspierał go w treningach.

Pamiętaj by zwracać uwagę na sytuacje, w których dziecko okazuje wdzięczność bez twojej zachęty i je pochwalić. Możesz powiedzieć: „Bardzo podoba mi się sposób, w jaki podziękowałeś swojemu przyjacielowi za to, że się z tobą dzisiaj podzielił zabawkami” lub „Dobrze, że pamiętałeś, aby powiedzieć „dziękuję” swojej nauczycielce, kiedy przypomniała ci o zabraniu plecaka”.

·  Pytaj o wdzięczność

Kiedy dziecko pamięta o tym, by mówić „dziękuję” warto upewnić się, jak rozumie wdzięczność.  Wdzięczność składa się z czterech składników: dostrzegania rzeczy, za które możemy być wdzięczni, myślenia o tym, dlaczego te rzeczy zostały nam dane, emocji odczuwanych podczas sytuacji, gdy ktoś nam coś podaruje, działania, czyli sposobu w jaki wyrażamy wdzięczność.

Badacze zachęcają do zadawania dzieciom pytań, które pomogą im rozwinąć głębsze poczucie wdzięczności. Oto kilka pytań, które mogą pomóc dzieciom doświadczyć wszystkich czterech składników wdzięczności:

1.        Za co możesz być wdzięczny w swoim życiu? Czy jesteś wdzięczny za obecność ludzi w swoim życiu?

2.        Co sądzisz o prezencie, który otrzymałeś? Czy uważasz, że powinieneś dać coś osobie, która ci go dała? Czy uważasz, że zasłużyłeś na ten prezent?

3.        Czy czujesz się szczęśliwy, że dostałeś ten prezent? Co w tym prezencie sprawia, że czujesz się szczęśliwy?

4.        Czy istnieje sposób, aby pokazać, jak się czujesz w związku z tym prezentem?

Aby doświadczyć większej wdzięczności warto rozmawiać z dzieckiem o tym co myślicie, czujecie i jak reagujecie na ludzi i prezenty, za które jesteście wdzięczni w swoim życiu.

·    Akty dobroci

Przypominaj dziecku, że jest wiele rzeczy, które może zrobić, aby okazać wdzięczność innym ludziom. Może odwzajemnić przysługę, np. pożyczając zabawki przyjacielowi, który jest miły. Może wykonać drobne prace na podwórku u krewnego, który kibicuje mu na meczach koszykówki. Możecie wspólnie stworzyć rodzinną tablicę ogłoszeń, gdzie każdy będzie mógł dodać notatki o tym, za co jest wdzięczny.

Oczywiście zdarzają się sytuacje, w których dzieci wydają się być niewdzięczne. To normalne, że dzieci czasami mają poczucie, że coś im się należy. Staraj się zamieniać te sytuacje w momenty, w których mogą się czegoś nauczyć. Pracuj nad nowymi strategiami wdzięczności i modeluj, jak być wdzięcznym, a zobaczysz, że momenty roszczeniowości znikną. Spraw, aby wdzięczność stała się priorytetem w waszym domu. Wszyscy na tym skorzystacie, bo wdzięczność daje duży zastrzyk szczęścia i dobrego samopoczucia.

Źródła:

1. Nguyen SP, Gordon CL. The Relationship Between Gratitude and Happiness in Young Children. Journal of Happiness Studies. November 2019.

2. Froh JJ, Sefick WJ, Emmons RA. Counting blessings in early adolescents: An experimental study of gratitude and subjective well-being. Journal of School Psychology, 2008.

3. http// psychologiadziecka.org

Tekst: Marta Augustyniak, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Drawsku Pomorskim